Iran według raportów był piątym co do wielkości krajem w OPE, który produkował ropę naftową, jak i 3 producentem gazu ziemnego na świecie. Kraj ten jeszcze pod koniec 2021 roku posiadał 24% ropy naftowej na Bliskim Wschodzie. Iran dzięki przynależności do Organizacji Krajów Eksportujących Ropę Naftową nie posiada nałożonych ograniczeń co do wydobycia. Eksport ropy naftowej stanowi bardzo dużą częścią dochodów rządu irańskiego. Zdolność co do destylacji w 2022 roku w Iranie wyniosła pond 2,4 miliona baryłek ropy naftowej dziennie, natomiast do roku 2026 rząd planuje zwiększyć ilość do 3,5 miliona baryłek dziennie. Chociaż Iran zaproponował kilka projektów znajdujących się na różnych etapach planowania i rozwoju, nałożone międzynarodowe sankcje zahamowały część inwestycji potrzebnych do ukończenia tych obiektów w ciągu najbliższych kilku lat[1].
Iran mimo swoich ogromnych zasobów, posiada również tak, jak inne państwa energię odnawialną, która w głównej mierze przekładana jest przez prywatnych inwestorów. Ministerstwo i Organizacja do spraw Energii Odnawialnej i Efektywności Energetycznej (SATBA) podpisały porozumienie z nieokreślonymi inwestorami prywatnymi w celu wdrożenia planu i ogłosiły zamiar przeznaczenia około 30 bilionów Riali Irańskich (w przeliczeniu 71,4 mln dolarów) w następnej ustawie budżetowej, aby posunąć się naprzód z pierwszymi projektami[2].
Eksport ropy naftowej do Stanów Zjednoczonych został ograniczony, gdy w 2018 roku Donald Trump opuścił porozumienie nuklearne, które zostało podpisane w 2015, natomiast rok 2022 zakończył się mimo wszystko na wysokim poziomie jeśli chodzi o ekspert ropy.
Obecnie największym klientem Iranu są Chiny. Zdaniem analityków, w tym FGE, aby uniknąć sankcji, większość irańskiego eksportu ropy do Chin jest rebrandowana jako ropa z innych krajów. Iran w przeszłości twierdził, że dokumenty zostały sfałszowane, aby ukryć pochodzenie irańskich ładunków. Iran zwiększył swoją pozycję w Wenezueli w ramach sankcji nałożonych przez Stany Zjednoczone poprzez wysyłanie ropy do rafinacji i rozcieńczalników do produkcji eksportowych odmian ropy naftowej[3].
Iran sprzedaje ropę naftową do Chin po niskich sumach ze względu na sankcje gospodarcze, jak i panującą inflację. Ropa dociera do Chin w sposób zakamuflowany tak, aby omijać nakładane przez zachód sankcje. Jeden z ekonomistów, Mahdi Ghodsi z Wiedeńskiego Instytutu Międzynarodowych Stosunków powiedział, iż: „reżim irański jest teraz bardzo doświadczony w omijaniu sankcji i robi to również dla Wenezueli, a nawet Rosji”. W 2020 roku najprawdopodobniej ze względu na sankcje Stanów Zjednoczonych oraz pandemię Covid, Iran osiągał najniższy poziom produkcji od 30 lat. „Przychody Iranu z ropy naftowej spadły ze 100 miliardów dolarów do 8 miliardów dolarów rocznie po wycofaniu się USA z JCPOA – Wspólnego kompleksowego planu działania, znanego również jako irańska umowa nuklearna”, powiedział Umud Shokri, analityk ds. globalnych spraw energetycznych.
„Iran oferuje wysokie rabaty na swoją ropę – prawdopodobnie nawet wyższe niż rok temu, biorąc pod uwagę nową konkurencję z rosyjską ropą – aby przekonać chińskie rafinerie do zaakceptowania ryzyka współpracy z podmiotami objętymi sankcjami irańskimi” – powiedział Henry Rome, specjalista ds. z Washington Institute for Near East Policy. Jednym ze sposobów ukrycia prowadzonych transakcji stosowanym przez Chiny jest system barterowy, co skutkuje wymianą towarów pomiędzy państwami. To znaczy, że Chiny w zamian za ropę dają Iranowi produkty takie, jak na przykład lekarstwa czy różnego rodzaju maszyny[4].
Iran posiada flotę tankowców, które nazywane są „flotą widmo”. Od pewnego czasu transportują one rosyjską ropę. Statki te ukrywają swoją lokalizacje oraz zawartość, tym samym łamiąc sankcje nałożę przez państwa zachodnie i handlują ropą. Rosja oferuje wyższe stawki operatorom tankowców, ponieważ stara się chronić mimo ograniczeń swoje źródło dochodu którym jest eksport ropy[5].
Reprezentacja Iranu w OPEC – Organizacji krajów eksportujących ropę naftową przewiduje, że dzięki temu, iż popyt w Chinach ciągle rośnie to cena za baryłkę ropy może ulec nagłemu wzrostowi. Szef Międzynarodowej Agencji Energetycznej powiedział iż: ”spodziewa się, iż połowa tegorocznego światowego wzrostu popytu na ropę będzie wychodzić od Chin”[6].
„Chiny próbują przełożyć swoją potęgę gospodarczą na władzę polityczną” – powiedział The Iran Primer, profesor nauk politycznych na Uniwersytecie w Teheranie, natomiast Nasser Hadian. „Iran jest bardzo ważny jako źródło energii, ale także w kwestii bezpieczeństwa w regionie. W przyszłości Iran i Chiny będą bardzo ściśle współzależne”
Prezydent Iranu, Ebrahim Raisi wraz z chińskim ministrem obrony, We Fenghe utrzymują zacieśnione kontakty, aby zapewnić sobie bezpieczeństwo oraz w celu usprawnienia strategicznej współpracy obronnej dwóch państw. Według podawanych informacji kraje te zdecydowały się na współpracę pod względami szkolenia wojsk, jak i prowadzenia stabilnej i zbliżonej strategii wojskowej, co pokazuje, że nie tylko względy ropy są ważne dla obydwu państw[7].
O autorce:
Kinga Szurc
Absolwentka studiów licencjackich na kierunku Bezpieczeństwo Międzynarodowe i Dyplomacja, a obecnie studentka Bezpieczeństwa Narodowego na studiach magisterskich na Akademii Sztuki Wojennej. W czerwcu 2021r. obroniła swoją pracę dyplomową pod tytułem: „Negocjacje rządu USA z afgańskimi Talibami w latach 2001-2020”. Podjęty temat wiążę się z jej zainteresowaniami, jakimi są nauki z tematyki zajmującej się terroryzmem, służbami specjalnymi, Bliskim Wschodem oraz Azją Południową. Należy również do dwóch uczelnianych kół naukowych- „Sił i Służb Specjalnych” oraz „Studentów Bezpieczeństwa Narodowego”
Bibliografia:
[1] „EXECUTIVE SUMMARY”, U.S. Energy Information Administration, era.gov, https://www.eia.gov/international/analysis/country/IRN, [dostęp: 26.03.2023r.].
[2] E.Bellini, „Iran wants to deploy 10 GW of renewables over the next four years”, pv magazine.com, https://www.pv-magazine.com/2022/01/03/iran-wants-to-deploy-10-gw-of-renewables-over-the-next-four-years/, [dosęp: 27.03.2023r.]
[3] A.Lawler, B.Sharafedin, C.Aizhu, Iranian oil exports end 2022 at a high, despite no nuclear deal, reuters.com, https://www.reuters.com/business/energy/iranian-oil-exports-end-2022-high-despite-no-nuclear-deal-2023-01-15/, [dostęp: 28.03.2023r.].
[4] A.Dawi, „Iran Boosts Cheap Oil Sale to China Despite Sanctions”,Voa news.com, https://www.voanews.com/a/iran-boosts-cheap-oil-sale-to-china-despite-sanctions-/6935635.html, [dostęp: 02.04.2023r.].
[5] Ch.Cook, D.Sheppard, „Iran’s ‘ghost fleet’ switches into Russian oil”, Financial time.com, https://www.ft.com/content/955389bf-d01b-4acb-bd15-b764425a8a18, [dostęp:02.04.2023r.].
[6] A.Dawi, „Iran Boosts Cheap Oil Sale to China Despite Sanctions”, Voa news.com, https://www.voanews.com/a/iran-boosts-cheap-oil-sale-to-china-despite-sanctions-/6935635.html, [dostęp:02.04.2023r.]
[7] „Iran’s Increasing Reliance on China”, Iran primer.using.org, https://iranprimer.usip.org/blog/2019/sep/11/irans-increasing-reliance-china, [dostęp:02.04.2023r.].
